‘You never expect the Spanish Inquisition’ luidt het in een bekende sketch van Monty Python. Als het over strips gaat, zou je hetzelfde kunnen zeggen over de Amerikaanse Inquisitie. In de jaren ’50 van de vorige eeuw werd in de VS namelijk een ware heksenjacht geopend op het beeldverhaal. Een senaatscommissie onderzocht of het lezen van strips tot jeugdcriminaliteit kon leiden, psychiaters als Fredric Wertham pakten in hun publicaties breed uit over de perfide invloed van het beeldverhaal op de onschuldige kinderziel, religieuze groeperingen hingen aan de alarmbel… Alle strips moesten het ontgelden, maar er was bijzondere aandacht voor de (zeker voor die tijd nogal uitbundige) horror- en misdaadmagazines van uitgeverij EC, ook uitgever van Mad Magazine.
De druk die op de sector werd uitgeoefend was enorm, met als gevolg dat de grote uitgevers zelf de zogenaamde Comics Code opstelden, die een hele reeks voorwaarden oplegde waaraan ze beloofden zich te zullen houden. Ze stelden de New Yorkse rechter Charles F. Murphy aan om op de toepassing toe te zien. Murphy ging als een bloedhond tekeer bij de implementatie van de Comics Code, en richtte een ravage aan in de sector – op kosten van de sector zelf nota bene.
David Hajdu vertelt met veel vaart, inzicht en nuance het verbijsterende verhaal van deze oorlog tegen het beeldverhaal, de trieste geschiedenis van een sector die met veel overgave zichzelf net niet ten gronde richtte. De lijst achteraan in het boek van stripmakers die na de ‘zuiveringen’ nooit meer aan de bak kwamen telt honderden namen, en vormt het pijnlijke orgelpunt van Hajdus uiteenzetting, die in wezen over een fameus uit de hand gelopen vorm van zelfcensuur gaat.
Dat de hetze tegen het beeldverhaal aan het eind van de jaren ’50 een stille dood stierf, had niets met de strips an sich te maken. Er was namelijk een veel gevaarlijker fenomeen opgedoken, dat het heupwiegend en swingend op de onschuldige kinderziel gemunt had: Elvis Aaron Presley. (TH)
David Hajdu
‘The Ten-Cent Plague. The Great Comic-Book Scare and How It Changed America’, Farrar, Straus and Giroux, 436 blz., ca. €26. (Engelstalig)
*****
