Eind september 2020 opende in het BELvue museum de tentoonstelling ‘Comès. Over Schaduw en Stilte’. De Koning Boudewijnstichting, die Comès’ artistieke nalatenschap beheert, toont er meer dan 50 originele werken van zijn hand. Een eerbetoon aan een van onze belangrijkste stripkunstenaars, die de verschoppelingen een stem gaf. Een mysterieuze wereld in zwart-wit, overheerst door stilte en schaduw.
Kom een wereld ontdekken waar stilte en schaduw overheersen. De tentoonstelling ‘Comès. Over Schaduw en Stilte’ nodigt u uit om binnen te treden in het mysterieuze universum van Didier Comès. In een betoverende setting maakt u kennis met het artistieke parcours en het oeuvre van een van onze grootste striptekenaars van de tweede helft van de 20e eeuw.
Mensen die al te vaak gemarginaliseerd worden en in de schaduw blijven staan. Comès plaatst hen op magistrale wijze op de voorgrond via een spel van stilte, licht en schaduw in zijn mysterieuze Ardense landschappen, bevolkt door de allerzwaksten.
Een boeiende selectie van ‘stille’ platen geselecteerd door de twee curatoren Thierry Bellefroid en Éric Dubois laat ons het oeuvre van Comès (her)ontdekken. Als journalist en stripkenners leiden zij u binnen in de typische zwartwitwereld van Comès, vol schaduw en licht. Centraal in deze sombere verhalen staan de mensen die door de maatschappij uitgesloten of als ‘anders’ bestempeld worden. Mensen die al te vaak gemarginaliseerd worden en in de schaduw blijven staan. Comès plaatst hen op magistrale wijze op de voorgrond via een spel van stilte, licht en schaduw in zijn mysterieuze Ardense landschappen, bevolkt door de allerzwaksten.
Schaduw en licht
‘Schaduw en licht’ is een eerste constante in het werk van Comès die als thema belicht wordt op de tentoonstelling. Didier Comès speelt op ongeziene, magistrale wijze met het zwart van de Oost-Indische inkt op het altijd aanwezige wit van het papier. Een techniek die zal leiden tot een steeds abstractere vormgeving en tot een nieuwe, virtuoze tekenstijl waarin zwart domineert. Een subliem spel van zwart en wit, van positief en negatief, van schaduw en licht dat hem tot wellicht de belangrijkste Belgische tekenaar in het zwartwitgenre maakt.
Een selectie originele tekeningen laat ons in de Balzaal kennismaken met vier Comèsiaanse schaduwen: Schaduwen en donkere hoeken, Schaduwen in de nacht, De schaduw en de sneeuw en In de schaduw van het bos. Zijn verhalen zijn somber, maar ze hebben een diepe glans. Ze richten de schijnwerpers op mensen die we te vaak in de schaduw laten staan, zij die door de maatschappij worden uitgesloten of die door hun ‘anders zijn’ aan de zijlijn worden geplaatst. In het midden van de zaal worden hun portretten in de spotlights geplaatst.
Vier Comèsiaanse stiltes
Comès maakte met zijn krachtige, tekstloze platen naam als ‘Meester der stiltes’. Stilte is dan ook de 2de rode draad in zijn werk en de tentoonstelling. In zijn ‘stille’ platen steunt de zeggingskracht van het verhaal helemaal op de tekening. Afsnijding, kadrering, ritme, verdeling van de partijen, krachtlijnen, grootte van de vakjes en stroken … Ze zijn het onweerlegbare bewijs van de rijpheid van zijn grafische stijl, die geen verbale hulp meer nodig heeft. In de botsing van zwart en wit zitten alle zintuiglijke sensaties vervat. Van het diepe nachtelijke zwart dat alle vormen opslokt tot het smetteloze wit van de sneeuw dat de afgevuurde schoten dempt. Van het ruisen van de wind in de takken tot het gekras van een raaf. Comès bereikt deze volmaakte synthese van precisie en expressionisme gaandeweg, van album tot album. In al zijn werken komen stille platen voor en ze zijn emblematisch voor zijn artistieke traject. Ze kunnen op zichzelf staan, maar beslaan soms ook meer dan tien opeenvolgende pagina’s en worden als het ware een soort zuivere graphic novel.
In de bogengalerij komen vier thematische stiltes aan bod, die ook een dialoog vormen tussen de albums: Zwijgzaamheid, Oorverdovende stilte, Het verzwegene en Zware stilte.
Eerbetoon aan de vriendschap
Begin jaren ’80 brak Comès door met Silence (De dorpsgek van Schoonvergeten). Het stripalbum was een fenomenaal succes. Het verhaal van deze dorpsgek, een doofstomme boerenknecht die uitgebuit wordt door de grondeigenaar van Schoonvergeten en tot bewustzijn wordt gebracht door een heks, is onlosmakelijk verbonden met de persoon van Comès. Ook hij werd sterk geraakt door verschillende vormen van afwijzing en uitsluiting. In de zaal wordt een fragment getoond uit een film van 1996 waarin Comès het heeft over zijn onvermogen tot communicatie.
Al tijdens zijn kindertijd en tienerjaren vluchtte Comès in zijn tekeningen. In zijn eentje zat hij vaak schetsjes te maken in de kantlijn van zijn schriften, want aan teamsport bijvoorbeeld kon hij niet doen omdat hij al heel vroeg een bril moest dragen. De kantlijn, de marge, de zelfkant: dat is waartoe hij zich zijn hele leven lang aangetrokken voelde. Die hij verkende en eer aandeed. En de bewoners ervan: de marginalen, de gekwetsten, de uitgeslotenen of gehandicapten. Dat waren zijn metgezellen, zijn vrienden.
Twee van zijn andere metgezellen of vrienden zijn Hugo Pratt en Christophe Chabouté. De zaal van de genodigden is gewijd aan de banden tussen Comès, Pratt en Chabouté. Comès had bewondering voor de stille platen van zijn goede vriend en vurige verdediger van de tekstloze strip, Hugo Pratt. Originelen van Corto Maltese, de beroemdste strip van Hugo Pratt worden hier gepresenteerd, naast platen van Christophe Chabouté, een auteur die vaak als geestelijke zoon van Comès gezien wordt.
In 1980 ging Comès zijn vriend Hugo Pratt opzoeken in Venetië. Daarvan getuigt een film van regisseur Manu Bonmariage, waarop zowel Comès te zien is als Pratt die er aangesproken wordt door een stomme. Er ontspint zich een ‘dialoog’ die doet denken aan De dorpsgek van Schoonvergeten.
Een dubbeltentoonstelling
Het tentoonstellingsproject is een partnerschap met het Autrique Huis (Maison Autrique) in Brussel, waar gelijktijdig een tweede tentoonstelling loopt gewijd aan Didier Comès. Met de tentoonstelling ‘COMÈS achter gesloten deuren’ nodigt het Autriquehuis de bezoeker uit om de originele striptekeningen te ontdekken van het album Eva, dat Didier Comès in 1985 tekende. Van 25 september 2020 tot 2 mei 2021 zal de bezoeker zich kunnen verdiepen in de leefwereld van Didier Comès en kennis maken met alle ingrediënten waaraan hij zijn succes dankte: zwart-wit, het mysterie en de psychologische leefwereld van zijn personages.
De bezoeker zal zich kunnen onderdompelen in het fascinerende verhaal van Eva, en dat in het fantastische art-decokader van het Autriquehuis: een afgelegen manoir, bewoond door Yves en zijn zus Eva. Hij fabriceert automaten, zij zit in een rolstoel. Tot Neige op het toneel verschijnt, een hartstochtelijke jonge vrouw. Verlangens borrelen op. Er hangt echter een donkere schaduw boven deze driehoeksverhouding…
Praktische info
Tentoonstelling ‘Comès. Over Schaduw en Stilte’
BELvue museum, Paleizenplein 7, 1000 Brussel
Van 25 september 2020 tot en met 11 april 2021
Open van maandag tot vrijdag van 9u30 tot 17u30 en op zaterdag, zondag en in schoolvakanties van 10u tot 18u. Gratis toegang. In het kader van de veiligheidsmaatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus is reserveren wel verplicht. Dat kan via www.belvue.be
De tentoonstelling is ook online te bezoeken via een 360° virtuele tour: https://didier-comes.kbs.virtualtour.poppr.be/nl
Tentoonstelling ‘Comès achter gesloten deuren’
Autrique Huis, Haachtsesteenweg 266, 1030 Schaarbeek
Van 25 september 2020 tot en met 2 mei 2021
Open van woensdag tot zondag van 12 tot 18 u. Gesloten op feestdagen.
In het kader van de veiligheidsmaatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus is reserveren verplicht. Alle informatie op www.autrique.be.
