Het boek dat als een bom insloeg in Nederland

Je bent hier:  Home » Nieuws » Het boek dat als een bom insloeg in Nederland

Het levensverhaal van Multatuli (Latijn voor “ik heb veel (leed) gedragen”), pseudoniem van Eduard Douwes Dekker, is verstript. Stripgids-medewerker Jos van Waterschoot schreef het scenario.

In mei van het jaar 1860 verscheen het boek Max Havelaar. Het werd door een beperkte groep mensen gelezen want het was een duur boek. Enkele critici spraken er lovend over in kranten en tijdschriften. Politici die het lazen stelden er vragen over in het parlement. Velen hadden er een mening over, maar ze deelden er één: het was een uitstekend geschreven boek dat je bij je lurven pakt!

Max Havelaar is een roman over een ambtenaar in het voormalig Nederlands-Indië, nu Indonesië. Hij wordt aangesteld om leiding te gaan geven in een district op Java en stuit daar op zoveel kwalijke praktijken, dat hij niet anders kan dan er tegen in actie komen. Hij stelt een uitgebreid onderzoek in en schrijft brieven aan hogere ambtenaren over machtsmisbruik door de plaatselijke Indische heerser, maar vindt geen gehoor. En eigenlijk heeft hij zelf ook wel door dat het vooral een politiek probleem is. Daarvoor moet hij dus bij de politici in Nederland zijn, of beter nog, bij de kiezers van die politici. Hij neemt dan ook ontslag om een kruistocht vóór de arme Indiërs en tegen de niets ontziende, graaiende Nederlandse kooplui te kunnen ondernemen.

Eduard Douwes Dekker, Multatuli en Max Havelaar

De hoofdfiguur Max Havelaar was het geïdealiseerde alter-ego van de schrijver van het boek, Eduard Douwes Dekker (1820-1887) die onder het pseudoniem Multatuli zijn Max Havelaar publiceerde. Het verhaal was grotendeels gebaseerd op wat Douwes Dekker als Indisch ambtenaar zelf had meegemaakt. Er was daadwerkelijk sprake van grootschalig misbruik door de plaatselijke heersers onder toezicht van de Nederlandse ambtenaren. En dat alles om economisch gewin en zonder oog te hebben voor het beroerde lot van de Indische boeren en arbeiders.

Het boek wordt over het algemeen beschouwd als het beste boek met de meeste invloed uit onze geschiedenis. Het stond decennialang als verplicht boek op de leeslijst op middelbare scholen en universiteiten.

Max Havelaar - Eric Heuvel -E

Eerlijk

Het boek daalde langzaam in bij de Nederlandse bevolking. Maar toen het eenmaal deel uit begon te maken van ons collectieve geheugen en geweten, was het hek van de dam. Er kwamen steeds meer kritische vragen over het Nederlandse gedrag als koloniale natie en hun verhouding tot de arme bevolking daarginds die zich de rug krom werkte, zodat Nederland een Rijksmuseum of een Centraal Station in Amsterdam kon bouwen. Die kritische houding is tot aan de dag van vandaag gebleven. De hele ‘fair trade’-beweging in Nederland is schatplichtig aan Multatuli. En het is niet verwonderlijk dat de eerste grote fair-trade-organisatie in Nederland Stichting Max Havelaar werd genoemd die Max Havelaar-koffie introduceerde.

Belangrijkste Nederlandse boek ooit

Het boek wordt over het algemeen beschouwd als het beste boek met de meeste invloed uit de Nederlandse geschiedenis. Het stond decennialang als verplicht boek op de leeslijst op middelbare scholen en universiteiten. Maar dat is helaas niet meer zo. Veel mensen kennen de titel nog wel, maar steeds minder mensen hebben het gelezen. Dit jaar vieren we de 200ste geboortedag van Eduard Douwes Dekker/Multatuli. Dat feestelijke jaar werd door de Nederlandse vorst  Willem-Alexander geopend op 17 februari jongstleden met de onthulling van een Multatuligedenksteen in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

Eric Heuvel en Jos van Waterschoot hebben uit eerbetoon aan het boek een stripversie gemaakt. Van Waterschoot: “Hopelijk bereiken we daarmee een groot publiek. Max Havelaar mag niet vergeten worden!” Het wordt voorgepubliceerd bij onze collega’s van Eppo. Op de site staat te lezen: “Dat is het zeker, want de Max Havelaar verstrippen is niet zomaar een dingetje. Op de redactie durven we zelfs te roepen dat dit het hoogtepunt van ons 11-jarig bestaan is. En als je weet dat we hier al heel wat hoogtepunten hebben zien passeren dan kan je wel bedenken hoe trots we hierop zijn. We hebben er dan ook het volste vertrouwen in dat de makers, Jos van Waterschoot, onze vaste recensent en Multatuli-kenner en Eric Heuvel deze literaire topper op schitterende wijze naar een heuse graphic novel zullen vertalen.”

Podcast

In de podcast hieronder vertelt Jos van Waterschoot hoe hij Max Havelaar verstript heeft, en hoe de moeizame weg ernaartoe verlopen is.