Bij onze noorderburen wordt het debat over Zwarte Piet al een paar jaar op het scherp van de snee gevoerd. Vaak is dat heel ernstig, met zwaarwichtige argumenten (die dan doorgaans ook nog eens in dovemansoren vallen, denk bijvoorbeeld aan de spraakmakende documentaire ‘Zwart als roet’ van Sunny Bergman). Maar nu is er sinds eind november het stripboek De neukpiet.
What’s in a name?
Scenarioschrijver Ashar Medina (35) en regisseur Gonzalo Fernandez (40) lieten in de Volkrant optekenen: “Op een gegeven moment kon je op een kringverjaardag beter praten over seks of geloof dan over Zwarte Piet.” Tegelijkertijd dwingt het debat ook Nederlanders en Belgen van kleur tot reflectie. Zo vertelt Medina, kind van een Kaapverdische vader en een Surinaamse moeder, dat hij als kleuter dol was op het sinterklaasfeest. ‘Op school werden de leerlingen geschminkt tot Piet. Het was het enige moment in het jaar dat ik op mijn klasgenootjes leek.’ Pas toen hij 8 was, begon bij hem het besef dat ‘er iets niet klopte’.
‘Neukpiet is die geile, gekke nigger. Laat al die moeders hun bil beginnen te pieren, want Neukpiet komt ze halen.’
De neukpiet is het coming-of-ageverhaal van Anthony Moreno, een jonge, zwarte stand-upcomedian. Als hij tijdens Ketikoti, de jaarlijkse viering van de afschaffing van de slavernij, op het podium staat, introduceert hij het personage Neukpiet. Daarmee provoceert de komiek het zwarte publiek. ‘Neukpiet is die geile, gekke nigger. Laat al die moeders hun bil beginnen te pieren, want Neukpiet komt ze halen.’ De aanwezigen reageren geschokt, maar online gaat de cabaretier viraal. Vooral pro-Zwarte Piet-activisten vereren het personage. Anthony hoopt dat zijn uitgesproken act het grote publiek ervan kan overtuigen dat Zwarte Piet een racistische karikatuur is. Maar hoewel hij volle zalen trekt, komt de boodschap bij zijn witte publiek niet over. En ondertussen raakt de jongeman overweldigd door het geld, de roem en de vrouwen die zich aan zijn voeten werpen.
Medina en Fernandez droomden van een film, maar dat plan lukte om allerlei redenen niet. Na veel vijven en zessen belanden ze bij uitgeverij Das Mag. Die trekt zes illustratoren aan, onder wie Brian Elstak en Hedy Tjin. En zopas verscheen het boek met de sprekende titel De neukpiet, of: hoe ik mijn ware zelf vond en per ongeluk een rassenoorlog ontketende, volgens de uitgever een ‘fantastisch maar vreemd’ stripboek geworden. Volgens Medina ontkom je bij een verhaal over Zwarte Piet niet aan absurditeit, zegt hij in de Volkskrant: “Het debat staat bol van krankzinnigheid. Er zijn nog steeds mensen die niet inzien dat Zwarte Piet racistisch is, die zeggen: ‘Als het je niet bevalt, dan donder je maar op.’ Terwijl de traditie in het buitenland niet valt uit te leggen.”
Chad Bilyeu (44) is geboren in Cleveland, maar woont al elf jaar in Amsterdam. En hij is zwart. Moet dat erbij worden verteld? Normaal gesproken niet, maar nu wel, omdat hij de bedenker en scenarist is van het tijdschrift Chad in Amsterdam, waaraan tekenaars uit binnen- en buitenland meewerken. Het nu verschenen vijfde nummer is gewijd aan de Zwarte Pietendiscussie vanuit Bilyeus perspectief als zwarte Amerikaan. Hij kan onze ‘Black Pete’ alleen maar zien als een schaamteloos voorbeeld van blackface. Dat is het zwart schminken van een witte persoon, zoals in de 19de eeuw gebeurde bij de minstrel shows; daarbij maakten witte mannen hun gezicht op met gebrande kurk en zongen liedjes over het slavenbestaan.
Vandaag de dag is blackface in de VS volstrekt taboe. Dus was Bilyeu met stomheid geslagen toen hij, pas in Nederland, op een sinterklaasoptocht stuitte. Plotseling stond hij naast een Zwarte Piet, compleet met oorringen en roodgeverfde lippen. ‘What the fuck? Blackface in de 21ste eeuw?!’, dacht de perplexe Chad. Hij besloot hieraan het vijfde nummer van zijn tijdschrift te wijden en liet het sinterklaasverhaal tekenen door Dany Modesto Rodriguez. Die brengt in beeld hoe Chad, nadat hij van de schrik is bekomen, op zoek gaat naar de geschiedenis van Zwarte Piet. Hij ontdekt dat Nederlanders deze karikatuur van zijn ras bagatelliseren als onderdeel van hun tradities en concludeert: “In het jaar 2020 is Nederland het enige land op deze planeet dat blackface actief benoemt als deel van de eigen cultuur.”
Bron: de Volkskrant
